Ögmundur "óþekki" Jónasson byrjar ekki alveg nógu vel sem ráðherra mannréttindamála. Opið bréf til Ögmundar ráðherra.

Um síðustu helgi var langt viðtal við þig Ögmundur Jónasson.Það sem vakti athygli mína var hversu "líbó" þú þóttist vera þegar þú sagðist virða skoðanir fólks og trúarbrögð eða eins og þú orðaðir það sjálfur: "Ég ber virðingu fyrir skoðunum fólks og trúarbrögðum...." frbl. 25.sept s.24.

Eitt af því sem alltaf er tekið rækilega fyrir í kennslu minni í heimspeki og siðfræði er spurningin hvort manni ber að virða skoðanir fólks. Svör þátttakenda eru iðulega mismunandi svona fyrst um sinn. Sumir segja "já manni ber skilyrðislaust að virða allar skoðanir", aðrir segja það fara eftir því hverjar skoðanirnar eru og þriðji hópurinn segir "nei manni ber ekkert að virða skoðanir og allra síst ef þær eru fáránlegar og jafnvel háskalegar." En svo bæta sumir við að þó manni beri ekki að virða skoðanri fólks þá ber manni að virða manneskjurnar sem slíkar sem eiga rétt á öllu hinu besta burtséð frá því hverjar skoðanirnar eru.

En semsagt í embætti þínu ætlar þú kæra félagi að virða allar skoðanir og þá langar mig fyrir þig örfáar spurningar sem ég vel af handahófi sem byggðar eru á fréttum undanfarinnar ára (þú getur litið á þetta sem heimspekilegt tómstundagaman að svara þeim og gert það hvar sem er t.d. í ráðherrabílnum, á skrifstofunni, í sturtu, á Alþingi, þegar þú ferð í göngutúr, í sundlaugunum osfrv.

Og þá koma spurningarnar.

Kæri Ögmundur virðir þú þá skoðun...

...að barnaþrælkun sem í lagi?

... að úkraínskir félagar sem voru í matarboði hafi viljað bragða mannakjöt og því eldað og borðað gestgjafa sinn?

...hommar eigi allt hið versta skilið?

...að í lagi sé að framleiða snyrtivörur úr líflátnum föngum og fóstrum?

...að indverskur eðlisfræðikennari megi aga nemendur sína með því að gefa þeim raflost?

...að spænskur ökuníðingur sem ók á 160 km hraða (þar sem hámarkshraði er 90km) og varð dreng að bana eigi rétt á bótum þar sem bíllinn dældaðist aðeins við slysið?

...að rétt sé að ofsækja rauðhærða fjölskyldu í Bretlandi vegna þess að allir meðlimir fjölskyldunnar eru rauðhærðir?

Jæja Ögmundur. Hún er erfið þessi virðing og ekki síst þegar menn ætla sér að fara að virða skoðanir fólks og ég tala nú ekki um trúarbrögðin, eina helstu rót styrjalda og þjáninga í heiminum (og ég sem hélt þú værir friðarsinni).

Páll Skúlason ræddi þennan vanda um virðingur á skoðunum eitt sinn og við skulum gefa honum orðið að lokum:

"Á mannamótum er því oft haldið fram að virða beri skoðanir annarra. Aldrei hef ég samt heyrt nokkurn mann færa rök fyrir þessum boðskap........Ég treysti mér ekki til þess. Ég held að það sé ámælisvert að virða skoðanir annarra, ef maður veit að þær eru ekki réttar. Rök mín fyrir þessu eru ekki mjög flókin: skoðanir eru ekki einkamál þeirra sem þær hafa og þess vegna er manneskju ekki sýnd nein óvirðing þo að skoðanir hennar séu ekki virtar. Öðru nær, ein mikilvægasta leið til að sýna fólki virðingu og tillitsemi í hinu daglega lífi er að gagnrýna hugmyndir þess og skoðanir....

.....sú staðreynd að ótal margir virðast telja sjálfsagt að virða skoðanir annarra (er) vísbending um það hvernig nútímafólk hugsar um siðferði. Þessi skoðun, sem að mínu viti er sannarlega og sannanlega röng, hefur verið talin bera vitni um frjálslyndi og víðsýni hins upplýsta manns. Ég tel hana bera vitni afar barnalegri afstöðu til siðferðis, yfirborðsmennsku og jafnvel tvöfeldni. Barnaskapurinn er sá að trúa þessu rakalaust, yfirborðsmennskan lýsir sér í því að halda þessu á lofti sem tákni umburðarlyndis og tvöfeldnin er sú að í reynd fer enginn heilvita maður eftir þessu. Hver kysi til að mynda að virða þá skoðun nágrannans að hann hafi fullan rétt til að drepa ketti eða þjófa sem laumast inn í húsið hans? Eða þá skoðun að allir sem ekki trúa á Guð séu hættulegir villutrúarmenn? Eða þá skoðun að allar skoðanir séu jafn réttháar?" (Páll Skúlason "Siðfræði" 1990 bls. 11).

Jæja Ömmi minn gangi þér bara vel og hættu nú þessu bulli um að virða skoðanir og trúarbrögð annarra. ´

Bestu kveðjur

JB

 

"

Athugasemdir

[Vendetta, 2.10.2010 kl. 14:08]

Jóhann, ertu að spyrja stalínistann Ögmund um það, hvort honum finnist rétt að virða skoðanir annarra? Það er eins og að spyrja hægri hönd Ögmundar, Höllu Gunnarsdóttur, hvort hún beri virðingu fyrir karlmönnum.

[Bravó (IP-tala skráð) 2.10.2010 kl. 17:15]

Ef ég hefði verið spurður hvort manni bæri að virða skoðanir annarra þá hefði ég sagt já. Og ég myndi enn segja já eftir að hafa lesið þennan pistil.

Málið er að mér finnst þaðsemþú telur upp ekki vera skoðanir heldur eitthvað allt annað. Ég meina ... getur það talist skoðun að finnast maður megi beita aðra ofbeldi? Sé svo, er þá ekki verið að teygja skoðunarhugtakið full langt? Ef einhverjum finnst í lagi að beita annan ofbeldi þá sé ég það ekki sem "skoðun" heldur glæp.

Og mér finnstþað bara "common sense"að fatta að þótt einhver segist virða allar skoðanir þá er hann að sjálfsögðu að meina svo framarlega sem skoðunin á rétt á sér. Og sú "skoðun" að fremja megi glæpi á engan rétt á sér.

[Morten Lange, 3.10.2010 kl. 20:42]

Mjög góður punktur, Jóhann.  En dæmin sem þú tekur eru kannski of skýr, nánast öfgakennd.  Og eins og heimspekiprófessorinn, Páll Skúlason  bendir á, þá eru menn yfirleitt ekki að meina það að þeir virða allar skoðanir.

Í mörgum tilvikum (segi ég)  er sennilega átt við virðing við manneskjuna, en svo er gengið reyndar of langt í einhverskonar mis-skilin virðing sem felur í sér að láta skoðanir þess kjurt liggja.  Almennt séð erum við ekki vön því að taka gagnrýni sem mannkærleikur og virðing við okkur sem persónur, að okkur sé tekið alvarlega.  Sumir nota orðasambandið  að rýna til gagns, til að komast upp úr hjólförunum sem orðið gagnrýni hefur myndað (af ósekju)