Hvað ef 63 "Árnar Johnsenar" ættu sæti á þingi? Pæling um siðferðilega ábyrgð í pólitík

Um helgina sá blaðið ástæðu til þess að leggja Árna nokkrum Johnsen lið í kosningabaráttu hans en nokkurrar óánægju hefur gætt um framboð hans meðal annars á meðal samflokksmanna hans. Fékk Árni þriggja síðna viðtal þar sem ekki var mikið stuggað við honum. Þegar ég las viðtalið við hann kom mér í hug setning sem Þorsteinn Gylfason lét falla í fyrirlestri fyrir löngu síðan, en hann sagði: "Samfélag eintómra nytjastefnumanna, eintómra stjórnmálamanna, er siðlaust samfélag. Eina vonin um siðferði samfélagsins er sú að á meðal þegna þess séu margir menn sem ekki eru stjórnmálamenn." Fyrirlestur Þorsteins má lesa í heild sinni í Hug tímariti Félags áhugamanna um heimspeki. (ég man ekki hvaða ár en fljótlegt ætti að vera að finna þetta).

Ástæðan fyrir því að fyrrnefnd orð Þorsteins komu upp í hugann er væntanlega sú blinda sem Árni er haldinn á eigin "tæknilegu mistök", persónulega ábyrgð og áhrif breytni hans á samborgarana. Það hvarflar ekki að honum að óánægja með að hann skuli stefna á þing sé því um að kenna að hafa brotið af sér sem alþingismaður og formaður bygginganefndar Þjóðleikhússins. Hann telur þvert á móti að þeir óánægðu séu óánægðir vegna þess að hann er beinskeyttur og fylginn sér eða eins og hann orðar það sjálfur: "Ég er sennilega nokkuð beinskeyttur og fylginn mér og kannski er það einmitt það sem sumir þola ekki. Þegar menn eru tilbúnir að taka af skarið, hafa ákveðnar skoðanir og skila árangri, verða þeir umdeildir."

Menn verða umdeildir vegna skoðana sinna segir Árni en það hvarflar ekki að honum að hann sé núna fyrst og fremstu umdeildur fyrir þau brot sem hann framdi.

Málið er hið vandræðalegasta. Margir sjálstæðismenn eru óhressir með framboð hans en það vekur hinsvegar athygli hversu margir sitja hljóðir hjá og taka ekki afstöðu, tjá sig ekki um málið. Það er súrt. Þegar stjórnmálamenn hafa gerst sekir um brot sem hvorttveggja eru siðferðilega sem og lagalega ámælisverð þarf að ræða málið opinskátt. Það hefur ekki verið gert. Það þarf að nálgast málið öðruvísi en gert hefur verið. Kjósendur eiga að spyrja sig að því hvort þeir gætu sætt sig við það að 63 "Árnar Johnsenar" á þingi væru góður kostur fyrir landsmenn. Ef allir alþingismenn, ef allir ráðherrar hefðu þann brotaferlil á bakinu sem Árni hefur væri það góður kostur fyrir þjóðina?

Ég hef lengi staðið í þeirri trú að best sé að meta kosti fólks ekki út frá því sem það segir heldur út frá því sem það gerir og hefur gert. Þessa afstöðu tók ég fyrir löngu síðan eftir að ég tók til við að lesa franska heimspekinginn Jean Paul Sartre af kappi. Hann kenndi mér að sérhver einstaklingur væri sífellt að skapa sjálfan sig með breytni sinni og enginn væri í raun betri né verri en það sem hegðun og breytni viðkomandi segði til um.  Og það sem meira er; sérhver einstaklingur er fullkomlega frjáls að því hvernig hann breytir og á ávallt að spyrja sig að því hvernig heimurinn væri ef allir höguðu sér eins og maður sjálfur. T.d hvað ef allir tækju ýmislegt sem þeim langaði í ófrjálsri hendi? Hvernig væri samfélag okkar þá? Samkvæmt þessari hugsun er ekki hægt að skýla sér á bakvið eitthvað sem kallast "tæknileg mistök". Sartre orðaði þessa hugsun sjálfur svohljóðandi: "

"Og hverjum manni ber að segja við sjálfan sig: er ég áreiðanlega slíkur maður að ég hafi rétt  til að haga mér þannig að mannkynið taki sér athafnir mínar til fyrirmyndar?" (Existentialism est un  humanisme)

Mætti ég biðja stjórnmálamenn um að spyrja sig oftar þessarar spurningar.

JB

 

Athugasemdir

[Heimir Lárusson Fjeldsted, 28.1.2007 kl. 22:33]

Ég spyr, er það heiðarlegt að sólunda fjármunum ríkisins í einskis nýtilegt málþóf eins og nú er nýlokið?

Ég tel það glæp þótt ekki sé hans getið í hegningarlögum. Reyndar er hegningin sú að fylgið hrapar, en sá herkostnaður var gífurlegur.

[Bjarni Gunnarsson (IP-tala skráð) 29.1.2007 kl. 14:22]

Það er hlutverk stjórnarandstöðunnar að standa í framkvæmdavaldinu, slíkt kallast lýðræði og kostar einhverja peninga. Það væri vitanlega hagkvæmara og skilvirkara að hafa bara alræði ríkisstjórnarflokkanna.

Málþóf er neyðarúrræði til að tefja mál sem mönnum blöskrar og vilja ekki að nái í gegn, viðurkenndur þáttur í þingræðinu. Að líkja því við þjófnað á eigum ríkisstofnana er ekki bara langsótt, heldur ber líka vott um sams konar siðferðisbrest og gerandinn í því sakamáli sem vísað er til í greininni er haldinn. Ætli hann fái ekki bara góða kosningu sinna manna þegar upp er staðið.  

[Teista (IP-tala skráð) 29.1.2007 kl. 14:43]

Það er eiginlega farið að vera þreytandi að hlusta/lesa á meira væl vegna framboðs Árna Johnsen og skýlauss stuðnings kjósenda hans við hann.  Snúið ykkar að því að sýna fram á ykkar eigið ágæti til að afla ykkur sambærilegs fylgis og stuðnigs, því mér finnst umræðan vera farin að fara ansi mörgum mjög illa.  Ef það er eitthvað sem sýnir að menn hafi lítið fram að færa málefnalega, eru það skrif sem þessi.  Kljáist málefnalega við málstað Árna og sjálfstæðisflokksins svo tekið sé mark á ykkur.

[Bjarni Gunnarsson (IP-tala skráð) 29.1.2007 kl. 15:45]

Mér finnst nú þessi siðfræðilegi vinkill sem Jóhann athugar málið út frá með því málefnanlegra sem ég hef lesið lengi um íslensk stjórnmál. Að spyrja heimspekilegra spurninga er einmitt það sem vantar í umræðuna.

[Bjarni Gunnarsson (IP-tala skráð) 29.1.2007 kl. 15:51]

Málstaður Árna og Sjálfstæðisflokksins. Er það eitthvað annað en peningar og völd?

[Fríða, 29.1.2007 kl. 19:49]

Ég sé nú ekki alveg hvaða máli það skiptir fyrir hvaða flokk maðurinn er í framboði.  Snýst þessi umræða ekki um siðferði og stjórnmál? Þetta væri alveg jafn slæmt ef hann væri að reyna að komast á þing fyrir Samfylkinguna eins og fyrir Sjálfstæðisflokkinn.

[Jóhann Björnsson, 29.1.2007 kl. 22:13]

Það er alveg rétt sem Fríða segir að siðferðilegur vandi getur komið upp í hvaða flokki sem er og gæti atvik eins og rætt hefur verið rætt átt sér stað í hvaða flokki sem er. Stjórnmálaflokkarnir þyrftu því að koma sér saman um einhvern samráðsvettvang um siðferði eða siðanefnd rétt eins og ýmsar aðrar starfsstéttir hafa gert.

Jóhann Björnsson